• De Toeslagenaffaire – de Kinderopvangtoeslag

versie: 003 op 20-05-2022 ( versie 001: 12-10-2021 )

De stand van zaken op 30 september 2021

• 47.000 aanvragen
• hiervan zijn 35.000 aanvragen beoordeeld
• hiervan zijn 20.000 aanvragen voor een deel afgehandeld
  • namelijk de eerste vergoeding van € 30.000,- is overgemaakt aan de gedupeerde
  • en de schulden zijn bevroren
• hiervan zijn 4000 aanvragen volledig afgehandeld

( bron: interview met demissionair Staatssecretaris van Financiën Van Huffelen bij Nieuwsuur op 1 oktober 2021 )

Kinderen uit huis geplaatst

• er zijn 1675 kinderen uit huis geplaatst van ouders die gedupeerd zijn door de Toeslagenaffaire ( in 2021 werd een aantal van 1115 kinderen genoemd )
  • dit is bekeken over een periode van 2015 tot en met 2021
  • en de uit-huis-plaatsing is gedaan door tussenkomst van een Rechter
    • ( bron: Trouw 11 mei 2022 )

Oplossing/idee om de afwikkeling te versnellen:

( ongevraagd advies aan het Kabinet )

• volg alstublieft het advies van de Tweede Kamer op en neem de afwikkeling van de Toeslagenaffaire uit handen bij de Belastingdienst en wel zo spoedig mogelijk
• aanvullend hierop:
  • neem de werknemers van de Belastingdienst die momenteel aan de afwikkeling van de aanvragen werken mee naar de nieuwe externe ( tijdelijke ) organisatie
  • neem meer mensen aan ( tijdelijk ) om de klus te klaren:
    • bijvoorbeeld: goede rekenaars, medewerkers financiële dienstverlening, sociaal juridisch raadslieden etc.
  • zet een stevige doelstelling als uitgangspunt:
    • suggestie doelstelling: het volledig afwikkelen van 1000 aanvragen per week
      • maak daarvoor twee teams:
        • één team voor moeilijke/complexe aanvragen
          • met een weekdoelstelling om 200 aanvragen per week af te wikkelen
          • met maximale doorlooptijd van 4 weken ( dus met maximaal 800 aanvragen in behandeling )
        • één team voor de meer eenvoudige aanvragen
          • met een weekdoelstelling om 800 aanvragen per week af te wikkelen

Opmerking: met een weekdoelstelling, voor het volledig afwikkelen van de aanvragen, van 1000 aanvragen per week, gaat het nog ongeveer een jaar duren voordat dit afgerond is

Kort samengevat een aantal signalen en rapporten op een rij:

• Nationale Ombudsman 12 mei 2017
  • signaal/rapport van de Nationaal Ombudsman Rapportbrief: Belastingdienst/Toeslagen over 4 jaren kinderopvangtoeslag terug

• Nationale Ombudsman 19 augustus 2017
  • op 19 augustus 2017 brengt de Nationale ombudsman een rapport uit met de titel “Geen powerplay maar fair play”. Het rapport gaat over de manier waarop de Belastingdienst de kinderopvangtoeslag bij enkele honderden gezinnen heeft stopgezet en teruggevorderd. De Ombudsman oordeelt dat de ouders door de aanpak van de Belastingdienst langdurig in een onmogelijke positie, in grote financiële problemen en in grote onzekerheid zijn gebracht

• Wat in 2017 en later steeds blijkt ( mening/commentaar )
  • dat ouders niet correct worden behandeld en dat deze ouders met wantrouwen vanuit de Overheid worden bejegend ( dat heeft de Nationale Ombudsman meerdere malen benoemd )
  • dat ouders heel snel als fraudeur worden bestempeld
  • en bezwaar maken heel weinig effect heeft, blijkt telkens weer

• memo Palmen van 13 maart 2017 ( juridisch deskundige ambtenaar bij de Belastingdienst, vaktechnisch coördinator Toeslagen in 2016 en 2017 ), was een interne memo bij de Belastingdienst
  • signaal over geconstateerd onrecht bij het terugvorderen van kinderopvangtoeslag, met kwalificatie “Laakbaar handelen”
  • de juriste schreef al in 2017 een intern memo, met daarin het advies om de uitkering van kinderopvangtoeslagen niet langer midden in het jaar volledig stop te zetten en de ouders om bewijs te vragen. Hun rechtsbescherming was geschonden, stelde ze. En dus moest de Belastingdienst stoppen met procederen, de klachten gegrond verklaren en de slachtoffers een compensatie geven
  • deze memo dook in 2019 opnieuw op en er werd vervolgens niets mee gedaan ( bronnen: het AD van datum 17-11-2020 en brief aan de Tweede Kamer van demissionair Staatssecretaris Van Huffelen van 30 september 2021 )

• uitspraak van de Raad van State op 24 april 2019
  • in de uitspraak van april 2019 nuanceert de Raad van State de strikte toepassing van de wet. De Raad van State oordeelt dat de Belastingdienst niet meer de gehele kinderopvangtoeslag mag terugvorderen als maar een klein deel van de kosten niet is betaald
    • de aanleiding hiervoor was: dat omdat ouders de eigen bijdrage van € 190,- niet hadden betaald, de totale kinderopvangkosten van € 17.062 door de Belastingdienst werd teruggevorderd ( bron: Rapport “Ongekend onrecht” bladzijde 79 )

• onderzoek commissie Donner 12 maart 2020
  • volgens de heer Donner, jurist in hart en nieren, is de analyse in de kern simpel. De wetten rond kinderopvangtoeslag waren zo slecht, dat veel ouders de afgelopen vijftien jaar toeslagen moesten terugbetalen. Dat kan met de kennis van nu disproportioneel genoemd worden of hard of onrechtvaardig. Maar zolang het destijds wettelijk teruggevorderd mocht worden, is er geen noodzaak om mensen te compenseren. ( bron Trouw.nl van datum 12 maart 2020 )

• parlementair onderzoek van de Tweede Kamer, commissie van Dam in 2020
  • rapport “Ongekend Onrecht” van de commissie 17 december 2020
    • citaat uit het rapport ( bladzijde 7 ):
      • Grondbeginselen van de rechtsstaat geschonden
      • De commissie constateert dat bij de uitvoering van de kinderopvangtoeslag de grondbeginselen van de rechtsstaat zijn geschonden. Dit verwijt treft niet alleen de uitvoering – specifiek de Belastingdienst/Toeslagen – maar ook de wetgever en de rechtspraak

• onderzoek PWC ( Price Waterhouse en Cooper ) van 30 september 2021 naar de memo “Palmen”, onderzoeksvragen:
  • bij welke ambtenaren was de memo Palmen bekend ?
  • wat is er met het signaal van deze memo gedaan, welke acties zijn er ondernomen ?
  • is deze memo bewust in een lade verdwenen/aan de aandacht van andere ambtenaren onttrokken ?
  • Resultaten van het onderzoek:
    • bevindingen:
      • het onderzoeksteam heeft niet kunnen vaststellen dat de memo bewust in een lade is verdwenen
      • 24 ambtenaren hebben de Memo Palmen gelezen/ontvangen of hebben daar kennis van genomen
    • één hooggeplaatste ambtenaar wilde niet meewerken aan het onderzoek, wilde niet meewerken aan een interview met de onderzoekers van PWC
    • enkele uitspraken van ambtenaren in gevonden door PWC onderzoekers over de Memo Palmen zijn:
      • “Dat deze memo bewust uit het archief is gehouden”
      • “Dit document niet verder verspreiden en ook niet in het Digidoc hangen, het is een intern document en hoeft niet in onze archieven te belanden” ( Digidoc is het digitale archiveringssysteem )
      • “Voor mij staat terugkijkend wel vast dat het memo in het managementteam breed is gedeeld en dat vanuit de bespreking vervolgafspraken zijn gemaakt”
    • ( bron: interview met demissionair Staatssecretaris van Financiën Van Huffelen in Nieuwsuur op 1 oktober 2021 )

• rapport van de Rechtspraak, de bestuursrechters 8 oktober 2021
  • een commissie van rechters bekeek voor het onderzoek alle bijna 17.000 toeslagzaken die tussen 2010 en 2019 bij bestuursrechters binnenkwamen. Verder spraken ze met meer dan honderd rechters, juridisch medewerkers, gedupeerde ouders, advocaten en de Belastingdienst.
  • de bestuursrechters vinden zelf dat ze te weinig hebben gedaan in het belang van de gedupeerden van de toeslagenaffaire, ze hebben te weinig oog gehad voor de gedupeerden en hebben de wet te streng nageleefd. Ze vinden nu dat ze meer weerstand hadden moeten bieden
  • daarbij is de menselijke maat tekort gedaan, denk ook aan redelijkheid en billijkheid of “in de geest van de wet” wat een rechter altijd mag mee laten wegen in het doen van zijn/haar uitspraak
  • een voorbeeld wat ze hierbij hebben aangehaald is dat slachtoffers van de toeslagenaffaire € 77,- niet betaald hadden, waardoor de Belastingdienst € 27.500,- terugvorderde
  • en gedupeerden die bezwaar maken of willen maken moeten Rechtshulp kunnen krijgen, dat vinden de bestuursrechters ( Rechtshulp/gesubsidieerde rechtsbijstand/sociaal advocatuur )
    • de slachtoffers van de Toeslagenaffaire konden geen Rechtshulp krijgen bij het maken van bezwaar tegen de Belastingdienst ( bronnen : nos journaal op 8 oktober 2021, nos.nl op 8 oktober 2021 en Op1 op 8 oktober 2021 )

• rapport van de Nationale Ombudsman 11 oktober 2021. De titel van het rapport is: “Klacht gegrond, geen oplossing”.
  • De Nationale Ombudsman geeft aan dat: “veel slachtoffers weten niet waar ze aan toe zijn”
  • en “de gedupeerden hebben recht op informatie … maar dat komt niet”.
  • De Nationale Ombudsman geeft wederom aan dat het Kabinet zijn belofte niet nakomt om de afhandeling zeer voortvarend en met spoed te zullen afhandelen

( bron: nos journaal van 11 oktober 2021 )

• kinderen die uit huis geplaatst zijn
  • tussen 2015 en 2020 zijn 1115 kinderen van gedupeerde ouders van de Toeslagenaffaire uit huis geplaatst na tussenkomst van de Jeugdbescherming en/of een uitspraak door de Rechter ( bron: Het Parool 21 oktober 2021 )

• Juridische hulp en maatschappelijke hulp
  • krijgen de slachtoffers van de Toeslagenaffaire momenteel juridische hulp als ze die nodig hebben ?
    • en wordt die juridische hulp betaald door de overheid ?
    • of mogen de slachtoffers gebruik maken van de sociaal advocatuur ?
  • en krijgen de slachtoffers van de Toeslagenaffaire voldoende maatschappelijke en indien nodig psychische hulp ?

De Nationale Ombudsman heeft in de afgelopen jaren meerdere malen gezegd:

“De Overheid heeft de neiging om de burger te wantrouwen” . en dat is onterecht